Şia-İmamiyye’nin Bid‘at Anlayışı -Sünni Bid‘at Anlayışı İle Teolojik Mukayese-

BİD‘AT ANLAYIŞLARI GENEL HATLARIYLA BENZER OLAN İMÂMİYYE VE EHL-İ SÜNNET; EHL-İ BİD‘ATA YÖNELTİLEN İMAN KARŞITI NİTELEMELER KONUSUNDA DA BENZER BİR ANLAYIŞA SAHİP OLMAKLA BİRLİKTE, BUNLARDAN İLKİ DAHA SERT BİR SÖYLEM GELİŞTİRMİŞTİR. KANAATİMİZCE BUNUN NEDENİ, BİD‘ATI DİNÎ ALANLA SINIRLAYAN ANLAYIŞI TERCİH EDEN İMÂMİYYE’NİN, BU ALANA İLİŞKİN İHDÂSLARLA ALLAH’IN KANUN KOYMA YETKİSİNE MÜDAHALE ARASINDAKİ BAĞI ÖNE ÇIKARMASI VE TÜM BİD‘ATLARI TEK KISIM GÖRÜP İMAN KARŞITI OLARAK NİTELEMESİDİR. HER İKİ EKOLDEN BAZI GRUPLARIN, BİRTAKIM GAYR-I SAHİH RİVAYETLERDEN HAREKETLE EHL-İ BİD‘ATIN İBADET VE TEVBELERİNİN MAKBUL OLMADIĞINI SÖYLEMELERİNİN ALLAH’IN RAHMETİ, MERHAMETİ VE AFFEDİCİLİĞİYLE BAĞDAŞMADIĞI, BU NOKTAYA TEMAS EDEN NASLARLA SABİTTİR. AYNI ŞEKİLDE HER İKİ EKOLDE DE EHL-İ BİD‘AT İÇİN ÖNGÖRÜLEN ŞİDDET İÇERİKLİ ÇEŞİTLİ FİZİKSEL YAPTIRIMLARIN BAZI ZAMANLARDA UYGULANDIĞINA RASTLANMAKTADIR. FİKRÎ BOYUTTA İSE BİD‘AT VE EHL-İ BİD‘AT KAVRAMLARININ BİR “ÖTEKİLEŞTİRME” VE “BASKI ARACI” ŞEKLİNDE KULLANILAGELDİĞİ ANLAŞILMAKTADIR. BİD‘AT LİTERATÜRÜNDE YER ALAN ÖNEMLİ BİR KONU DA İFTİRÂK HADİSİ OLARAK DA BİLİNEN VE İSLÂM ÜMMETİNİ 73 FIRKAYA BÖLÜP BUNLARDAN SADECE BİRİNİ CENNETE, DİĞERLERİNİ İSE CEHENNEME GÖNDEREN RİVAYETLERDİR. BU RİVAYETLERİN FARKLI VEYA HASIM FIRKALARI “ÖTEKİLEŞTİRME” VE ONLARI BİD‘ATIN KAYNAĞI OLARAK GÖSTERİP TAKSİM ETMEDE BİR ŞABLON GİBİ KULLANILMASI, EHL-İ HADİS’İN BİD‘ATLAR DOKTRİNİ’NİN KAZANIMLARINDAN BİRİDİR. ZİRA ONLAR, EHL-İ BİD‘AT FIRKALARINI SAYI BAKIMINDAN 72’YE TAMAMLAMAK İÇİN TEVHİD PRENSİBİNE TERS DÜŞSE DE KENDİ ANLAYIŞLARIYLA BAĞDAŞTIRMADIKLARI FARKLI YORUM VE ANLAYIŞ TARZLARIYLA BİRLİKTE “YENİ” OLAN HER ŞEYİ BİD‘AT VE SAPIKLIKLA İTHÂM ETMİŞLERDİR. BU DURUM, FIKIH ALANINDA BÜYÜK BİR HOŞGÖRÜ VE İCTİHAT KÜLTÜRÜ GELİŞTİREN İSLÂM ÜMMETİNİN, İTİKÂDÎ ALANDA İSE FARKLI YORUM VE ANLAYIŞ TARZLARINA AYNI MÜSAMAHAYI GÖSTERMEYİ BAŞARAMADIĞINI ORTAYA KOYMAKTADIR.