Özbekistan Birinci Cumhurbaşkanı İslam Kerimov: Milli İdeolojinin Oluşumu

Bu çalışma, Özbekistan Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı İslam Kerimov’un ulus inşa sürecindeki rolünü ortaya koymakta ve ‘‘Tarih yazımı’’, ‘‘Dil’’, ‘‘Din’’ ve ‘‘Semboller ve Mitler’’ gibi ulus inşa parametreleri aracılığıyla milli kimlik arasında nasıl bir bağ kurulduğunu açıklamaktadır. Ulus inşası, milliyetçi kuramlardan modernist yaklaşımın ürünüdür ve literatürde ulus inşasına yönelik çalışmalar ‘ortak bir toplum yaratma’ ve ‘kalkınmacı veya emperyal bir strateji’ olmak üzere iki kısımda incelenmektedir. İslam Kerimov, Özbekistan’da ‘ortak bir toplum yaratma’ amacıyla ulus inşa sürecine girişmiştir. Bu süreçte Kerimov, etnik sorunların çatışmaya evrilmesini engellemenin yanı sıra siyasi iktidarını da sürdürebilmek amacıyla Özbek ulusunun yıllanmış etnik kültürlerin gölgesi altında şekillenen ‘‘Milli ideoloji’’ tezahür etmiştir. Özbekistan’da ‘‘Milli ideoloji’’, ulusçu tarih yazımı aracılığıyla sunulmuş, dil aracılığıyla yaygınlaştırılmış, din aracılığıyla yüceltilmiş, semboller ve mitler aracılığıyla kutsal hale getirilmiştir. Çalışmada içerik ve söylem analizi gibi nitel araştırma yöntemlerine başvurulmuştur. Kuramsal çerçevede, modernist yaklaşımı merkeze alırken ilkçi yaklaşımı da ihmal etmeyen etno-sembolizm yaklaşımından yararlanılmıştır. Bu kapsamda İslam Kerimov’un ulus inşa sürecinde Özbek ulusunun yıllanmış etnik kültürüne vurgu yaptığı gözlemlenmiş, Özbekistan’da milli kimliğin oluşumunda son derece kilit rol oynadığı sonucuna ulaşılmıştır.