Kurtuluş Savaşı'nın Hakanı Yahya Galip Bey

ANKARA; ANADOLU TOPRAKLARININ TAM ORTASINDA BULUNUR VE TÜM BÖLGEYİ KONTROL EDER. ANKARA TARİH BOYUNCA STRATEJİK ÖNEMİNİ KORUMUŞTUR. ANKARA’YA SAHİP OLAN DEVLETLER ANADOLU’YA GENELDE HAKİM OLMUŞLARDIR. OSMANLI DEVLETİ’NİN HÂKİMİYETİNE GİREN ANKARA, ZAMAN ZAMAN ANADOLU’NUN ÖNEMLİ MERKEZİDİR. ANKARA OSMANLI DEVLETİ’NİN YÜKSELME DÖNEMİNDE SOSYAL, EKONOMİK, ULAŞIM, HABERLEŞME, EĞİTİM AÇISINDAN BÖLGEDEKİ DİĞER İLLERE NAZARAN İYİ DURUMDADIR. FAKAT OSMANLI DEVLETİ’NİN SON DÖNEMLERİNDE BUHRANLI GÜNLERİN YAŞANMASI VE TOPRAK KAYBIYLA ZAYIFLAMA DÖNEMİ BAŞLAR. HALİYLE ANKARA’DAKİ BÜTÜN YAPI DA BUNDAN ETKİLENİR VE GERİLEME BAŞLAR. YÜZYILLARDIR TÜRKLER VE AVRUPALI DEVLETLERİ ARASINDA SÜREGELEN ÇEKİŞMEYİ TÜRKLER, I. DÜNYA SAVAŞI’YLA KAYBEDER. AVRUPALILARIN AMACI TÜRKLERİ ANADOLU’DAN ÇIKARMAKTIR. I. DÜNYA SAVAŞI’NI KAYBEDEN OSMANLI DEVLETİ MONDROS MÜTAREKESİ’Nİ 30 EKİM 1918’DE İMZALAYARAK ANADOLU’NUN İTİLAF DEVLETLERİ TARAFINDAN İŞGÂL EDİLMESİNE SEBEP OLUR. STRATEJİK ÖNEME SAHİP BİR YERDE, ANKARA DEFTERDARLIĞI YAPAN YAHYA GALİP BEY ANKARA’DA MİLLİ MÜCADELEYİ BENİMSEYEREK, O DÖNEM ANKARA VALİSİ OLAN MUHİTTİN PAŞA’NIN MİLLİ MÜCADELE KARŞITI FAALİYETLERİNİ ENGELLER VE TUTUKLANMASINDA ROL ALIR. DAHA SONRA YAHYA GALİP BEY, MUSTAFA KEMAL PAŞA İLE İRTİBATLI OLARAK VALİ VEKİLLİĞİNİ ÜSTLENİR. BU ÇALIŞMADA, OSMANLI DEVLETİ’NİN SON DÖNEMİNDE ANKARA DEFTERDARI VE VALİ VEKİLİ İKEN, MİLLİ MÜCADELE’YE KATILIP VATAN VE MİLLET UĞRUNDA BÜYÜK ÇABALAR HARCAYAN TARİHE MAL OLMUŞ BİR ŞAHIS OLMASINA RAĞMEN BUGÜN ADETA UNUTULAN YAHYA GALİP BEY’İN HAYATINI, HİZMETLERİNİ, FAALİYETLERİNİ VE BİLİNMEYEN YÖNLERİNİN HATIRLANMASINI AMAÇLANDI. BU KONUDA ARAŞTIRMA YAPARKEN YAHYA GALİP BEY’İN HATIRALARINI YAZDIĞINA VEYA BİR ARŞİVE BELGE VERDİĞİNE DAİR BİR BİLGİYE ULAŞILMADI. KİTAP, GİRİŞ VE DOKUZ BÖLÜMDEN OLUŞMAKTADIR. GİRİŞ KISMINDA MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNİ OLUŞTURAN SÜREÇ VE ŞARTLAR HAKKINDA BİLGİ SUNULMUŞTUR. I. BÖLÜMDE; KONUNUN GEÇTİĞİ YER OLAN ANKARA ADININ TARİHTEKİ ANLAMLARI, İLK ÇAĞLARDA ANKARA, SELÇUKLUDAN OSMANLI’YA KADAR ANKARA’NIN TARİHİ KISACA ANLATILMIŞTIR. II. BÖLÜMDE; OSMANLI DEVLETİ DÖNEMİ ANKARA’NIN İDARİ YAPISI, EKONOMİSİ, GELİR KAYNAKLARI, TİCARET, KARA VE DEMİRYOLLARI, EĞİTİM VE ÖĞRETİM DURUMU VE NÜFUS YAPISI KISACA ELE ALINMIŞTIR. III. BÖLÜMDE; YAHYA GALİP BEY’İN DEFTERDAR VE VALİ VEKİLLİĞİ YAPTIĞI OSMANLI DEVLETİ’NDE DEFTERDARLIK, DİVANI MUHASEBAT (SAYIŞTAY) ANKARA VALİLİĞİ, VALİLİK KONAĞININ TARİHİ VE ANKARA DEFTERDARLARI ELE ALINMIŞTIR. IV. BÖLÜMDE; YAHYA GALİP BEY’İN MİLLİ MÜCADELE ÖNCESİ HAYATI, TOKAT, MUŞ, BİTLİS, HALEP, KASTAMONU VE ANKARA’DAKİ GÖREVLERİ VE YAHYA GALİP BEY’İN MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ VE SONRASI HAYATI ŞAHSÎ DOSYASINDAKİ BELGELER İNCELENEREK ANLATILMIŞTIR. V. BÖLÜMDE; YAHYA GALİP BEY’İN ANKARA’DA MİLLİ MÜCADELE BAŞLARKEN FAALİYETLERİ, MİLLİ MÜCADELE’DE ANKARA’NIN STRATEJİK ÖNEMİ, MİLLİ FAALİYETLER, YAHYA GALİP BEY VE ALİ FUAT PAŞA İŞBİRLİĞİ, MİTİNGLER, KUVA-YI MİLLİYE, GÖNÜLLÜ BİRLİKLERİN KURULMASI, İSTANBUL HÜKÜMETİ’YLE İRTİBATIN KESİLMESİ, TELGRAFHANENİN ÖNEMİ, ANKARA VALİSİ MUHİTTİN PAŞA’NIN TUTUMU, MUSTAFA KEMAL PAŞA İLE İLK İRTİBAT, YAHYA GALİP BEY’İN VALİ VEKİLİ OLMASI, HALK TARAFINDAN "HAKAN” DENMESİ GÜN IŞIĞINA ÇIKARILMIŞTIR. VI. BÖLÜMDE; MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ VE YAHYA GALİP BEY’İN VALİ VEKİLLİĞİ ÇALIŞMALARI, ANKARA’NIN MİLLİ MERKEZ OLUŞU, HEYET-İ TEMSİLLİYE’NİN ANKARA’DA YAHYA GALİP BEY TARAFINDAN KARŞILANMASI, HEYET-İ TEMSİLLİYE’NİN KARŞILANMASI YIL DÖNÜMÜ KUTLAMALARI, YARDIMLAR, HÂKİMİYET-İ MİLLİYE GAZETESİNİN ÇIKARILMASINDA YAHYA GALİP BEY’İN DESTEĞİ, YAHYA GALİP BEY’İN PADİŞAH VAHDETTİN’LE GÖRÜŞMESİ, MİLLİ BİRLİĞİN SAĞLANMASI, YAHYA GALİP BEY’İN VALİ VEKİLLİĞİ DÖNEMİNDE MİLLİ MÜCADELEYE HİZMETLERİ TARİHİ BELGELERDEN İNCELENEREK AKTARILMIŞTIR. VII. BÖLÜMDE; BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN AÇILMASI, YAHYA GALİP BEY’İN ANKARA VALİLİĞİNE ATANMASI, İSYANLARA ETKİ EDEN DIŞ VE İÇ NEDENLER, YOZGAT İSYANINDA YAHYA GALİP BEY, YOZGAT İSYANININ NEDENLERİ, İSYANI BASTIRMA HAZIRLIĞI, ETHEM BEY’İN ROLÜ, YAHYA GALİP BEY’İ DİVAN-I HARBE VERME ÇABASI, ETHEM BEY’İN GİZLİ EMELLERİ, ALİ FUAT PAŞA’NIN ÇERKEZ ETHEM’LE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİ, İKTİDAR KAVGASI, YAHYA GALİP BEY’İN VALİLİK GÖREVİNDEN AZLİ BELGELERDEN İLK KEZ İNCELENEREK AYRINTILARIYLA GÜN IŞIĞINA ÇIKARILMIŞTIR. VIII. BÖLÜMDE; TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ ÇALIŞMALARINDA YAHYA GALİP BEY’İN, BİRİNCİ DÖNEMDE; YUNAN MEZALİMİ, MUALLİMİN VE TALEBENİN ASKERLİKTEN TECİLİ, TEŞKİLATI ESASİYE KANUNU, 1920 SENESİ BÜTÇESİ, HAREKÂT-I HARBİYE, TİFLİS VE BAKÜ SEFARETİ, ZİRAAT BANKASI MEMURLARI, LONDRA’YA GÖNDERİLECEK HEYET, NAKLİYE KANUNU, MATBUAT VE İSTİHBARAT MÜDÜRLÜĞÜ BÜTÇESİ, 1921 SENESİ BÜTÇESİ, TEDRİSAT KANUNU, AVRUPA’YA GİDECEK HEYET, DÜŞMAN İSTİLASINDAN KURTULAN YERLERİN DURUMU, RUS ALTINLARININ DEĞERİ, ÂŞAR VERGİSİ, HARCAMALAR KANUNU, HACIBEKTAŞ ŞEYHİ HASAN EFENDİ, YUNAN MEZALİMİ, ŞER’İYYE VE EVKAF VEKÂLETİ BÜTÇESİ, HİLAL-İ AHMER’İN YARDIMLARI YUNANLILARIN İZMİR’DE YAPTIKLARI MEZALİMLER, MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN TÖRENLE KARŞILANMASI, OSMANLI DEVLETİ’NİN SONLANMASI, SULH HEYETİ’NİN MASRAFLARI, İŞGÂL BÖLGELERİ, NİSÂB-I MÜZAKERE KANUNU, AÇLIKTAN ÖLEN MEMURUN BASINDAKİ YANKILARI, MÜDAFAA-İ MİLLİYE BÜTÇESİ, ŞEYH SERVET EFENDİ VE KOMİNİZİM, LONDRA KONFERANSI VE GİDECEK HEYET, İNGİLİZLERİN AZINLIK POLİTİKALARI, MUDANYA KONFERANSI GÖRÜŞMELERİNİN İHANET VE CİNAYETLERİ, LOZAN’DA TÜRK HEYETİNİN ÇALIŞMALARI VE İKTİSADİ POLİTİKALARI, TRABZON MEBUSU ALİ ŞÜKRÜ BEY CİNAYETİNİN GÖRÜŞÜLMESİNDEKİ KONUŞMALARI VE ÖNERGELERİ ZABIT CERİDELERİNDEN İNCELENEREK ÖZETLERİ SUNULMUŞTUR. İKİNCİ DÖNEMDE; İSTANBUL’A GİDEN TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ HEYETİ MAKEDONYA VE BATI TRAKYA’DA İSLÂMLARA YAPILAN ZULÜM, İSLÂM ALEMİ MATBUAT-I, HALİFELİĞİN KALDIRILMASI VE HANEDANIN YURT DIŞINA ÇIKARILMASI, KÖY KANUNU, ARDAHAN MEBUSU HALİD PAŞA CİNAYETİ, DİYANET İŞLERİ REİSLİĞİ BÜTÇESİ, MÜDAFAA-İ MİLLİYE BÜTÇESİ, ERMENİLERİN İSTANBUL’A DÖNMESİ KONULARINDAKİ GÖRÜŞLERİ ANLATILMIŞTIR. ÜÇÜNCÜ DÖNEMDE; MENEMEN OLAYINA KARŞI, GÖSTERMİŞ OLDUĞU SERT TEPKİSİ ÖZETLE AKTARILMIŞTIR. YAHYA GALİP BEY BU DÖNEMDE TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BÜTÇE KOMİSYONUNDA ÇALIŞTIĞI İÇİN GÖRÜŞMELERE AZ KATILMIŞTIR. DÖRDÜNCÜ DÖNEMDE; TAYİNAT VE YEM KANUNU, SİYASİ MÜLTECİLER, TÜRKİYE YUGOSLAVYA ANTANTI KONULARINDA GÖRÜŞLERİ KISACA ELE ALINMIŞTIR. BEŞİNCİ DÖNEMDE; MONTRÖ ANTLAŞMASI, GELİR VE GİDER VERGİ KANUNU ÜZERİNDE KONUŞMALARI DİLE GETİRİLMİŞTİR. ALTINCI DÖNEMDE; DEVLET SERMAYESİ KANUNU, KÖYLÜDEN ALINAN SALMA KANUNU HAKKINDA ÖNERGE VE KONUŞMALARI TÜM DETAYLARIYLA İNCELENMİŞ VE SİZ DEĞERLİ OKUYUCULARA ÖZETLE SUNULMUŞTUR. IX. BÖLÜMDE; YAHYA GALİP BEY (KARGI)’NIN MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’LE İLİŞKİLERİ VE ANILARI, İSMET İNÖNÜ’YLE İLİŞKİLERİ, EMEKLİ OLUŞU, VEFATI VE REFİKASI ŞERİFE ZEHRA HANIM’IN İSMET İNÖNÜ’YE YAZDIĞI MEKTUP GİBİ KONULARI ELE ALINMIŞTIR. YAHYA GALİP (KARGI) BEY İLE İLGİLİ YAPILAN ARAŞTIRMALARDA, BAŞBAKANLIK CUMHURİYET ARŞİVİ, CUMHURBAŞKANLIĞI ARŞİVİ, EMEKLİ SANDIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARŞİVİ, MALİYE BAKANLIĞI ARŞİVİ, SAYIŞTAY ARŞİVİ, TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ ZABIT CERİDELERİ, TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ ARŞİVİ, GAZETELER, DERGİLER, HATIRALAR, ARAŞTIRMA ESERLERİ, MAKALELER, ANKARA VALİLİĞİ, ANKARA İL DEFTERDARLIĞI, MİLLİ KÜTÜPHANE ARŞİVİ’NDE İNCELEME YAPILIP ELDE EDİLEN BELGELERDEN YARARLANILARAK SİZ KIYMETLİ OKUYUCULARA HİZMET OLARAK SUNULMUŞTUR. YAPILAN ARAŞTIRMALAR SONUNDA ARŞİVLERDEN ELDE EDİLEN DOKÜMANLARIN ASLI VE FOTOKOPİLERİ İLGİLİ YERLERDEN İZİN ALINARAK BELGE OLARAK KULLANILMIŞTIR. AYRICA YAHYA GALİP (KARGI) BEY İLE İLGİLİ FOTOĞRAFLARIN BAZILARI ANILAN ARŞİVLERDEN TEMİN EDİLMİŞTİR. KİTABIN KAPAĞINDA KULLANILAN FOTOĞRAFLAR İSE, TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ ARŞİVİNDEN TEMİN EDİLMİŞTİR.