İdari Yargılama Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı –İdare Hukuku Monografileri–

Hukukun üstünlüğü ve hukuk devleti ilkesinin temelini oluşturan adil yargılanma hakkı, içerisinde birçok alt ilkeyi de barındıran ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde (AİHS) yer alan diğer haklara da güvence sağlayan temel bir insan hakkıdır. Sözleşmedeki diğer hakları da korumayı amaçlayan adil yargılanma hakkının sözleşme kapsamında özel bir yeri bulunmaktadır. En temel haliyle bu hakkın amacı, yargılamanın sonucunda adil karar verilmesi değil, yargılamanın adil bir şekilde yürütülmesini sağlamaktır. AİHS 6. madde metnine bakıldığında, uygulama alanı medeni hak ve yükümlülükler ile suç isnadına ilişkin uyuşmazlıkların olduğu anlaşılmakta ise de idari uyuşmazlıklara ilişkin bir düzenleme yer almamaktadır. Mahkeme somut olay bazında değerlendirme yaparken, uyuşmazlığın iç hukukta düzenlendiği alandan bağımsız olarak ele almakta ve geliştirdiği kriterler ile madde kapsamında olup olmadığına karar vermektedir. Mahkemenin bu yorum yöntemi sayesinde, taraflarını birey ile idarenin oluşturduğu birçok idari uyuşmazlık da madde kapsamı içerisinde görülmekte ve hakkın getirdiği güvencelerden yararlanabilmektedir. Mahkeme tarafından idare hukukuna yönelik kesin tanımlamalar mevcut olmadığı için öğretide AİHM'in uyuşmazlıklara ilişkin kriterleri ne şekilde değerlendirdiği önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı; AİHM'in oluşturduğu içtihat hukuku doğrultusunda AYM kararları ile birlikte adil yargılanma hakkının unsurlarını alt başlıklar halinde ele alarak, bu unsurların idari uyuşmazlıklardaki görünümünü ortaya koymaktır. Kitabın inceleme alanını idare hukuku oluşturduğundan, AİHS 6. maddesinin (2) ve (3) fıkraları çalışma kapsamı alanı dışında bırakılarak, idare hukuku uyuşmazlıkları çerçevesinde adil yargılanma hakkı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) kararları doğrultusunda incelenmiştir.