Eleştirel Düşünme Becerisi Öğretimi: Ortaokul Öğrencileri İçin Bir Program Tasarısı

İnsanoğlunun, yaşadığı hayatı ve dünyayı anlama ve anlamlandırma amacıyla kullandığı araçların başında düşünme faaliyeti gelmektedir. Düşünmemiz gözle görülür olmamasına rağmen hayatımızın kalitesini belirleyecek en önemli aktivitedir. Ancak genel anlamda bunu nasıl yaptığımızın açıkça farkında olmaksızın düşünürüz yani düşünmemizi kanıksarız. Düşünme işlevinin temel amacı, yaşamımızdaki olaylara anlam yüklemek, bu olayları kategoriler halinde sınıflandırmak ve öznel bir biçimde kimliklendirmektir. Tüm insanlar doğaları gereği düşünürler. Ancak etkili düşünme becerileri kazanmamışlarsa, insanlar genelde önyargılı, eksik, yanlış ve amaca dönük olmayan bilgilere dayalı olarak düşünür. Eylemlerimizin düşüncelerimize bağlı olduğu dikkate alınırsa doğru olanı yapmanın yolu bu fikir ve düşünceleri kritik etmekten geçmektedir. İşte burada devreye eleştirel düşünme girer. Eleştirel düşünme çok fazla bilginin veya bizi etkilemek isteyen birçok kişinin bulunduğu bir dünyaya karşı girişilen bir savunmadır. Eleştirel düşünme, doğası gereği geliştirmek amacıyla düşünmeyi analiz etme ve değerlendirme sanatıdır. Eleştirel düşünme kısaca öz-yönelimli, öz-disiplinli ve kendi kendini düzelten bir düşünmedir. Eleştirel düşünmenin hedefi bir kişinin düşünmeyi öğrenmesi ve düşünce işlem ve süreçleri üzerinde kontrol sağlamasıdır. Böylece birey düşünmesi ve eylemleri üzerinde yanıltıcı etki yapmaya çalışan unsurlara karşı koyabilecektir. Bu açıklamalar ışığında üç bölümden oluşan bu eserde eleştirel düşünme becerisi ve bu becerinin öğretimine ilişkin yaklaşımlar ele alınmış ve ortaokul öğrencileri için geliştirilmiş bir eleştirel düşünme becerisi dersi öğretim programı tasarısı sunulmuştur. Bu eserin eleştirel düşünme becerisi alanındaki uygulayıcılar ve araştırmacılar için bir kaynak olması düşünülmektedir.