Bilgi Toplumu Sürecinde Çalışma Yaşamı

İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE ETKİLEDİĞİ ALANLAR Giriş 1 1.1. Bilgi Teknolojileri Tanımı ..................................................................... 2 1.2. Bilgi Teknolojilerinin Gelişim Süreci .................................................... 3 1.3. Değişimi Sağlayan Unsurlar ................................................................ 5 1.3.1. Değişimdeki Makro Eğilimler........................................................ 9 1.3.2. Değişimdeki Mikro Eğilimler......................................................... 9 1.4. Yeni Bir Değişim Anlayışı .................................................................. 10 1.5. Bilgi Teknolojilerinin Etkilediği Alanlar ............................................... 12 1.5.1. Dijitalleşme Süreci ..................................................................... 13 1.5.2. Dijital Ağlar Ekonomisi.................................................................... 15 1.5.2.1. Bilgiye Dayalı Olması......................................................... 17 1.5.2.2. Küresel Olması................................................................... 18 1.5.2.3. Dijital Ağlar ......................................................................... 18 1.5.3. Dijital Organizasyonlar ............................................................... 20 1.5.4. Kültürel Sektörlerin Öne Çıkması............................................... 22 1.5.5. KOBİ’lerin Artan Önemi.............................................................. 23 1.5.6. Sosyal Yapıda Değişim.............................................................. 25 1.5.7. Kültürel Yapıda Değişim ............................................................ 28 1.5.8. Küresel Arenada Artan İşbirliği ve İletişim ................................. 29 1.5.9. Değişen Mahremiyet Anlayışı .................................................... 30 1.5.10. Hukuki Yapıda Değişim............................................................ 31 1.5.11. Toplumsal Alanda Değişimler .................................................. 34 İkinci Bölüm BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN İŞYERİNE ETKİSİ Giriş 37 2.1. İşin Değişen Yapısı ........................................................................... 38 2.2. Karar Verme Süreçlerinde Hızlanma................................................. 40 2.3. Organizasyonel Öğrenme ve Artan İşbirliği....................................... 41 viii 2.4. İş Kültüründe Değişim ....................................................................... 42 2.5. Bilgi Teknolojileri ve İşyerinde Mahremiyet ....................................... 43 2.5.1. Bilgi Teknolojileri ile İş Performansının İzlenmesi...................... 44 2.5.2. E-Posta İzlenilmesi ve Sınırlandırılması .................................... 45 2.5.3. İnternetin İzlenilmesi ve Sınırlandırılması .................................. 45 2.5.4. Sendikal Örgütlenmeyi Engelleme............................................. 46 2.6. Küresel Olarak Her Bölgeye Erişim................................................... 47 2.7. Siparişe Göre Üretim......................................................................... 47 2.8. Sanal Üretimin Yaygınlaşması .......................................................... 48 2.9. Her Zaman ve Her Yerden Etkinlik.................................................... 49 2.10. Artan Pazarlık Güçleri ..................................................................... 49 Üçüncü Bölüm BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN ÇALIŞANLARA ETKİSİ Giriş 51 3.1. Çalışanlarda Değişim ........................................................................ 52 3.2. Emeğin Yeniden Tanımlanması ........................................................ 55 3.3. Dijital Ortamda Yeni Bir İşçi Sınıfı ..................................................... 57 3.4. Esnek Çalışmanın Yaygınlaşması..................................................... 58 3.4.1. Esnek Zamanlı Çalışma............................................................. 62 3.4.2. Esnek İşyeri ............................................................................... 64 3.4.3. Esnek İş Sözleşmeleri................................................................ 65 3.4.4. Dış Kaynak Kullanımı................................................................. 67 3.4.5. Fonksiyonel Esneklik ................................................................. 67 3.5. Artan Bağımsız Çalışma.................................................................... 68 3.6. Sabit Çalışmadan Mobil Çalışmaya Doğru........................................ 69 3.7. Değişen İstihdam İlişkileri.................................................................. 70 3.8. Hiyerarşi ve Değişen Kontrol Anlayışı ............................................... 71 3.9. Bilginin Çalışanlara Kayması............................................................. 72 3.10. Cinsiyetin Öneminin Azalması......................................................... 73 3.11. Emek Piyasalarında Kadınların Artması.......................................... 74 3.12. Aile ve Çalışma ............................................................................... 77 3.13. Değişen Birey-Makine İletişimi ........................................................ 78 ix Dördüncü Bölüm BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN EMEK PİYASALARINA ETKİSİ Giriş 79 4.1. Emek Piyasası ve Yeni Teknolojiler .................................................. 79 4.2. Emek Piyasaları ve Bilgi Teknolojileri................................................ 82 4.3. Bilgi Teknolojileri ve İş Arama Süreçleri ............................................ 85 4.4. Bilgi Teknolojileri ve Eşleştirme......................................................... 87 4.5. Bilgi Teknolojileri ve İnsan Kaynakları............................................... 90 4.6. Bilgi Teknolojileri ve İstihdam............................................................ 92 4.7. Bilgi Teknolojileri ve İşsizlik ............................................................... 95 4.8. Bilgi Teknolojileri ve Vasıflı İşgücü .................................................... 97 Beşinci Bölüm BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN SENDİKALAR VE ÖRGÜTLENMEYE ETKİSİ Giriş 99 5.1. Sendikalar ve Bilgi Teknolojileri....................................................... 100 5.1.1. Bilgi Teknolojilerinin Ekonomik Etkilerinin Sendikalara Yansıması ...................................................................... 101 5.2.2. Bilgi Teknolojilerinin Sendikaların Fonksiyonelliğine Etkisi...................................................................... 105 5.2. Sendikaların Bazı Sektörlerdeki Durumları ..................................... 108 5.2.1. Perakendecilik Sektörü ............................................................ 109 5.2.2. Lojistik Sektörü......................................................................... 109 5.2.3. Yayıncılık Sektörü.................................................................... 110 5.2.4. Kamu Sektörü .......................................................................... 112 5.3. Sendikaların Bilgi Teknolojilerini Kullanımı...................................... 112 5.3.1. Bilgi Toplamak ......................................................................... 116 5.3.2. Bilginin Saklanması ve Derlenmesi.......................................... 116 5.3.3. İletişim...................................................................................... 117 5.3.4. Sendikalıların Toplumsal İmajını Sunmak................................ 119 5.3.5. Örgütlenme .............................................................................. 121 5.3.6. Dayanışmayı Artırmak ............................................................. 123 5.3.7. Eğitim Hizmetleri ...................................................................... 124 x 5.3.8. Toplu Pazarlık Süreci............................................................... 126 5.3.9. Uluslararası Emek Dayanışması.............................................. 128 5.3.10. Sendikaları Demokratikleştirmek ........................................... 130 5.4. Çalışanların Yeni Ortamı (E-Voice) ................................................. 133 5.4.1. Üyelik Girişi .............................................................................. 135 5.4.2. Örgütlenme .............................................................................. 135 5.4.3. İstihdam Hizmetleri .................................................................. 136 5.4.4. Güvenli Uygulamalar................................................................ 137 5.5. İnternet Sendikalar İçin Yeni Bir Umut Olabilir mi? ......................... 139 5.6. Grev Esnasında Bilgi Teknolojilerinin Kullanımı.............................. 142 5.7. Bilgi Teknolojileri ve Sendikaların Güçlenmesi................................ 144 5.8. Sendika Temsilcilerinin Güçlendirilmesi .......................................... 146 5.9. Sendikal Kimlik Oluşturmada Bilgi Teknolojileri .............................. 147 5.10. Sendikalara Destek Olan Sanal Yapılanmalar .............................. 150 5.11. Bilgi Teknolojileri Sendikalar İçin Bir Tehdit mi?............................ 152 5.11.1. Birinci Tehdit: İşin Dönüşümü ................................................ 153 5.11.2. İkinci Tehdit: İnternet’in Sendikanın Yerine İkame Edilmesi .. 155 5.11.3. Üçüncü Tehdit: Sendikalar ve Üyeleri Arasında Yeni Bir İlişki156 5.12. Bilgi Teknolojilerinin Esnek Çalışma Yönüyle Sendikalara Etkileri ...................................................................... 159 5.13. Bilgi Teknolojileri Kullanımında Sendikaların Karşılaşacağı Sorunlar ....................................................................................... 161 5.13.1. Sendikaların Yetersizlikleri..................................................... 162 5.13.2. Üyelerin Beklentileri ............................................................... 162 5.13.3. Geleneksel Yönetim Anlayışı ................................................. 163 5.13.4. Teknolojik Yetersizlik ............................................................. 164 5.13.5. Fazla ve Gereksiz Bilginin Yüklenmesi .................................. 165 5.13.6. Hız ve Gerçek Zaman (Real Time) Sorunları......................... 165 5.13.7. Maliyet.................................................................................... 166 KAYNAKÇA..................................................................................167#YOK