Batı'da İktisadi Demokrasi Tartışmaları Ve Bir Çıkış Yolu Arayışı

İktisadi hayatta demokrasinin işlemesiyle adaletin sağlanabileceği yaygın olarak kabul edilen bir görüştür. Demokrasinin iktisadi adaleti tesis edeceği düşüncesi; özgürlük, fırsat eşitliği, meritokrasi veya liyakat gibi olguların öne çıkarılmasıyla bağdaştırılır. Öte yandan yirminci yüzyılın son çeyreğinden itibaren iktisadi adalet ve iktisadi demokrasi gibi kavramların yoğun biçimde tartışıldığı görülür. Bu tartışmalardaki temel soru şudur: Çok yüksek düzeyde ve sürekli artan servet ve zenginliğe ulaşılmasına rağmen mevcut ve sürekli artan eşitsizliklerin sebebi nedir? Bu araştırmada, genel olarak Batı düşüncesi çerçevesinde ve özel olarak siyaset filozofu Sandel eşliğinde bu temel soruya cevap verilmeye ve bir çözüm yolu arayışına çalışılmıştır. Sandel’e göre salt demokrasi başarısı ile iktisadi eşitsizlikler veya adaletsizlikler giderilemez. Özellikle 2008 finans krizi ve Covid-19 salgınının yol açtığı sosyo-ekonomik problemler bunu açıkça gösterir. Düşünüre göre bu problemlerin altında yatan asıl sebep; faydacı yaklaşım tarafından eşitsizliklerin mekanik bir problem gibi algılanıp üretilen çözümlerin de bu nitelikte olmasıdır. Piyasa toplumunda liyakat veya fırsat eşitliği öne sürülerek adaletin sağlandığı savunulur. Ancak fırsat eşitliğinin nasıl sağlanacağına ilişkin üretilen politikalar yetersiz olup problemlerin kaynağına inilememiştir. Sandel’e göre adil bir piyasa veya ekonomi için mekanik bir demokrasi yerine insanı amaç edinen meşru bir demokrasi benimsenmelidir.