Türk Ve İslam Hakimiyet Telakkileri Çerçevesinde İsyan Suçu

İSYANLAR TÜRK TARİHİNDE ÖNEMLİ BİR MEVKİ İŞGAL EDERLER. GEREK İSLÂM ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİNDE VE GEREKSE TÜRK-İSLÂM DEVLETLERİNDE İSYAN HADİSELERİNE SIK SIK RASTLANMIŞTIR. TARİHİMİZİN BU MÜHİM MESELESİNİ VE BU FİİLLERE TATBİK EDİLEN MÜEYYİDELERİ ANLAMAK, YİNE FİİLÎ BİR İSYAN SÖZ KONUSU OLMASA DAHİ İCRA EDİLEN KARDEŞ KATLİ UYGULAMALARINI VE SİYASETEN KATL MÜESSESESİNİ İDRAK ETMEK, BAHSE KONU HUKUKÎ MEFHUMLARA TARİHÎ GELİŞİM SÜRECİ İÇERİSİNDEN BAKMAYI GEREKTİRİR. İTAAT BEKLENTİSİNİN MUTLAK OLDUĞU TOPLUMLARDA İSYAN SAYILAN SUÇLARIN MUHTEVASI GENİŞ, UNSURLARI MUĞLAK, MÜEYYİDESİ ŞEDİT, MUHAKEME VETÎRESİ SATHÎDİR. BUNA MUKABİL İTAAT BEKLENTİSİNİN ŞARTLI OLDUĞU TOPLUMLARDA İSYAN SAYILAN SUÇLARIN MUHTEVASI DAR, UNSURLARI NET, MÜEYYİDESİ MÜSAMAHAKÂR, MUHAKEME VETÎRESİ CİDDÎDİR. BU HAKİKAT, SADECE TÜRK VE İSLÂM TARİHİ İÇİN DEĞİL FAKAT BATI TARİHİ İÇİN DE AYNEN GEÇERLİDİR. ZİRA İSYAN SUÇU, TÜM SİYASÎ SUÇLAR GİBİ İÇERİSİNDE VUKÛ BULDUĞU CEMİYETTE GEÇERLİ HÂKİMİYET TELAKKİSİ İLE YAKINDAN ALAKALIDIR. BU SEBEPLE DENİLEBİLİR Kİ İSYAN SUÇUNUN TETKİKİ, HÂKİMİYET TELÂKKİSİNİN İDRÂKİ İLE MÜMKÜNDÜR.